Deklaracja Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa w sprawie Puszczy Białowieskiej. Członkowie, działającego od ponad 60 lat Stowarzyszenia, są zaniepokojeni oceną lasów i leśnictwa Puszczy Białowieskiej.
Członkowie Stowarzyszenia, skupiającego blisko dziesięć tysięcy osób pracujących na różnych stanowiskach, zarówno w sektorze leśnym, drzewnym, ochronie środowiska, jak i w krajowych stowarzyszeniach pozarządowych i różnych gremiach zagranicznych, są zaniepokojeni oceną i przekazem, w wymiarze krajowym i międzynarodowym, odnoszącymi się do lasów i leśnictwa Puszczy Białowieskiej.
W ostatnich miesiącach, na łamach prasy, w telewizji i w innych środkach przekazu pojawiło się wiele wypowiedzi autorstwa świata nauki, praktyki leśnej, administracji państwowej z wielu szczebli, różnych grup zawodowych, stowarzyszeń i grup społecznych, odnoszących się do oceny stanu części lasów Puszczy Białowieskiej i proponowanych przez leśnictwo rozwiązań systemowych, opartych na zasadach prowadzenia gospodarki leśnej w ramach zrównoważonego rozwoju.
Oceny obecnego stanu lasów Puszczy Białowieskiej, wyrażane przez wyżej wymienione gremia, zawierają diametralnie różne opinie i argumentacje co do historii lasów Puszczy, przyczyn i konsekwencji działań leśnych, a także zasadności podejmowanych decyzji przez odpowiedzialnych za prowadzenie gospodarki leśnej w naszym kraju.
Towarzyszą temu rosnące napięcia pomiędzy różnymi grupami społecznymi w naszym kraju a podejmowane próby rozwiązania obecnej sytuacji sanitarnej lasów gospodarczych trzech nadleśnictw Puszczy Białowieskiej przybierają charakter społeczno-politycznego sporu o zasięgu międzynarodowym.
Prowadzony dyskurs w obecnej formie, podważa zasadność podejmowanych, przemyślanych i rozważnych, co do ich skuteczności decyzji, w przyjętym horyzoncie czasowym, a przede wszystkim, opartych na ugruntowanej wiedzy z wielu dziedzin nauki i zebranych doświadczeniach naukowych i wiedzy tradycyjnej.
Lasy Puszczy Białowieskiej gromadzą bogactwo przyrodnicze wynikające zarówno z naturalności rozwoju i trwania ekosystemów leśnych, jak i efektów obecności człowieka w tym naturalnym środowisku. Związki te mają wielowiekową i udokumentowaną historię, która zaważyła zarówno na rozwoju cywilizacyjnym naszego kraju, jak i na obecnym stanie lasów Puszczy Białowieskiej.
W tym długim wymiarze czasu i przestrzeni, trwanie lasu i rozwój naszej wiedzy, zarówno akademickiej jak i tradycyjnej, opierał się na współdziałaniu wielu pokoleń leśników, z towarzyszącymi, naturalnymi i wymuszanymi przez człowieka procesami zachodzącymi w tej części polskich lasów.
Wielkie idee całkowitego izolowania lasów od wpływu i obecności człowieka, w tym wprowadzenie rozwiązań ochrony całkowitej, nie są rozwiązaniami gwarantującymi ciągłość trwania ekosystemów leśnych. W pełni udokumentowana naukowa analiza skutków tak realizowanej ochrony przyrody, w lasach Puszczy Białowieskiej nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Udowodniono, że przyjęcie tych reżimów ochrony nie powstrzymało przed zanikiem wielu siedlisk leśnych, pociągając za sobą istotne zmiany w funkcjonowaniu ekosystemów leśnych, wynikające, między innymi, ze zmian w biologicznej różnorodności świata roślin i zwierząt.
Wyjątkowość lasów Puszczy Białowieskiej w decydującym stopniu zawdzięczamy działalności człowieka i jednocześnie, wielopokoleniowej i przemyślanie wpisanej w gospodarkę leśną ochronie zasobów przyrodniczych.
Konieczność utrzymania tych naturalnych, ekosystemowych zależności oraz wszystkie podejmowane działania w tym zakresie przez gospodarkę leśną, powinny prowadzić nas do zrozumienia i przyjęcia, że cała Puszcza Białowieska stanowi niezastępowalną wartość przyrodniczą i kulturową, w wymiarze nie tylko naszego kraju.
Prowadzone przez leśnictwo gospodarowanie lasami, wspomagające ciągłe utrzymanie tej kruchej równowagi pomiędzy lasami Puszczy a obecnością człowieka, w znacznym zakresie, zawsze zależało od zmieniających się warunków otoczenia, zarówno wynikających ze zmian naturalnych, jak i oczekiwań społecznych.
Sytuacja, w której znalazła się całość lasów Puszczy Białowieskiej, spowodowana łącznie oddziaływaniem klimatu i obecnością człowieka w środowisku leśnym, a także, w dużej mierze -gradacją kornika drukarza, pociąga za sobą zmiany na tych terenach leśnych, w tempie i zakresie dotychczas nieznanym.
Ten etap rozwoju lasów białowieskich, oceniany przez grupy profesjonalne, zajmujące się leśnictwem, jak też reprezentujące środowiska rozumiejące świat przyrody i skomplikowane interakcje zachodzące pomiędzy przeobrażeniami naturalnymi w środowisku a rozwojem cywilizacyjnym i uwarunkowaniami rozwoju społecznego, wskazują na konieczność podjęcia odpowiednich działań leśnych, a także - zmiany narracji przedstawiania problemów lasów i leśnictwa społeczeństwu.
Przykładami są tu zarówno powszechne przekonanie w społeczeństwie, że powierzchnia lasów w Polsce maleje, a nie wzrasta, jak i brak wiedzy o tym, że prowadzenie gospodarki leśnej, zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju jest jedynym gwarantem utrzymania ciągłości trwania lasów, a czynna ochrona jest odpowiednim narzędziem zapewnienia utrzymania biologicznej różnorodności ekosystemów leśnych.
W wymiarze przekazu do społeczeństwa, zbyt często leśnictwo jest przedstawiane w ograniczonym zakresie, ograniczane jedynie do działań zapobiegających wylesieniu, degradacji lasów i utracie bioróżnorodności, czy jako regulowanie stosunków wodnych.
Pomijamy znakomitą większość tych działań leśnictwa, które przyczyniły się do wielowiekowego utrzymania ciągłości i trwałości użytkowania lasu, zarówno w wymiarze aksjologicznym, jak i środowiskowym.
Czyniąc to, przekazywany jest jednocześnie społeczeństwu pesymistyczny obraz ciągłych zagrożeń lasu, negatywnych zjawisk, które pomimo wysiłków w prowadzeniu leśnictwa nie są usuwane do końca.
Budowany jest zatem niesprawiedliwy obraz niewydolnego leśnictwa, nieumiejącego rozwiązać podstawowych problemów natury leśnej, nie biorąc pod uwagę, że otoczenie leśnictwa wywiera znacznie większy wpływ na zmiany w ekosystemach leśnych, niż na odwrót.
Szczególne zaniepokojenie członków SITLiD budzą te wątki dyskusji o przyszłości lasów Puszczy Białowieskiej, które przenoszą nieuprawnione odniesienia z oceny tego fragmentu lasów na wszystkie lasy i całe leśnictwo naszego kraju.
Znacznie mniejszą uwagę poświęca się przekazywaniu pozytywnego obrazu leśnictwa, podkreślaniu ogromnych osiągnięć w tym zakresie, które nie są identyfikowane z działalnością leśną. Nie wykorzystujemy przekazu, opartego na ponad 250-letniej, spisanej historii naszych lasów, zapominając, że paradygmat zrównoważonego rozwoju, został oparty właśnie na doświadczeniach pochodzących z użytkowania lasów.
Ten kierunek rozwoju leśnictwa w naszym kraju trwa nadal, wyprzedzając wiele dotychczas stosowanych rozwiązań w innych działach gospodarczych.
Jednym z wielu, ważnym i wyjątkowo aktualnym odniesieniem w strategii rozwoju polskiego leśnictwa są podjęte działania zwiększające możliwości pochłaniania dwutlenku węgla przez lasy, między innymi poprzez zmianę sposobu prowadzenia gospodarki leśnej.
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa - organizacja pozarządowa, z głównym statutowym celem, którym jest szerzenie wiedzy przyrodniczej i profesjonalnej jedności naszego środowiska, w trosce o zachowanie bogactwa przyrodniczego i kulturowego całej Puszczy Białowieskiej, ważnego elementu w rozwoju lasów i leśnictwa w naszym kraju, podejmie działania, uważając za konieczne:
- we współpracy z innymi towarzystwami i stowarzyszeniami, z udziałem różnych grup społecznych i organizacji samorządowych organizację i prowadzenie szerokiej kampanii edukacyjno–informacyjnej, zarówno w formie wykładów i ćwiczeń terenowych oraz otwartych dyskusji, umożliwiających obiektywizację argumentów, ich ocenę i przedstawienie propozycji rozwiązań możliwych do zastosowania w leśnictwie.
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa
Przewodniczący Zarządu Głównego
Prof. dr hab. Piotr Paschalis - Jakubowicz
:
